“De slaapkamer in Arles” (of “de slaapkamer van Vincent”) is de titel van drie olieverfschilderijen en twee tekeningen van de Nederlandse schilder Vincent van Gogh.
De eerste schetsen dateren uit 1888, toen de kunstenaar zijn eerste eigen huis betrok, het zogenaamde “Gele Huis”. Oorspronkelijk was hij van plan om hier een kunstenaarskolonie op te richten, waar kunstenaars konden verblijven en elkaar konden steunen, maar behalve Paul Gauguin (die al snel het huis verliet in een dispuut) kon niemand zich aan dit plan warmlopen.
Toen Van Gogh in september 1888 zijn intrek nam in het huis, ging hij het naar wens inrichten en maakte hij een serie doeken om de muren mee te versieren.
Hij was totaal uitgeput van deze taak en bleef enkele dagen in bed, maar in tegenstelling tot zijn lichaam vond zijn rusteloze geest geen rust – zijn slaapkamer, die tot nu toe weinig werd opgemerkt, zou de basis vormen voor zijn volgende werk.
In een brief aan zijn broer Theo schreef hij over dit project en stuurde hem ook een eerste schets.
“Mijn ogen zijn nog steeds moe, ik had al een nieuw idee in mijn hoofd, en hier is de schets voor … Deze keer is het gewoon mijn slaapkamer, maar de kleur wordt verondersteld om hier alles te doen en de dingen een grotere expressie te geven door de vereenvoudiging ervan. Het zou me moeten doen denken aan rust of slaap in het algemeen. Met andere woorden, de blik op het beeld moet de hersenen, of liever gezegd de verbeelding, tot rust brengen.”
In tegenstelling tot de oorspronkelijke bedoeling (het schilderij moest ontspanning en rust uitstralen) heeft Van Gogh’s persoonlijkheid zich uiteindelijk weer doen gelden en lijkt het doek te trillen van de nerveuze energie.
Dit effect wordt onder meer veroorzaakt door het feit dat Van Gogh de kleuren in dikke lagen heeft aangebracht en de objecten met opvallende strepen scherp heeft omlijnd.
Daarnaast koos Van Gogh voor een ongebruikelijk perspectief, wat de indruk van rusteloosheid nog versterkt.
Vincent van Gogh lijkt dit beeldmotief erg te hebben gewaardeerd, want we hebben er vandaag de dag drie verschillende versies van. Een daarvan bevindt zich in het van Gogh Museum in Amsterdam, de tweede (de versie op de foto hierboven) bevindt zich in het Art Institute of Chicago en een bijna identieke (die de kunstenaar voor zijn moeder en zus schilderde) bevindt zich nu in de collectie van het Musée d’Orsay in Parijs.
Het is interessant dat van Gogh in zijn brieven altijd de hoofdkleur violet (paars) heeft geschreven. Dit is het vermelden waard omdat de muren vandaag de dag blauw tot lichtblauw lijken.
Daarom onderzocht een team van het Art Institute of Chicago de blauwe kleurdeeltjes van het schilderij en ontdekte na het omdraaien dat hun rug nog steeds paars was. Dit resultaat werd ook in de andere twee versies van het schilderij waargenomen.
Aangenomen wordt dat de kleuren van zijn schilderijen niet alleen zijn vervaagd, maar vooral dat het violet door UV-straling en LED-licht is veranderd in een blauw.
Een effect dat al in 2013 is beschreven: namelijk dat in verschillende schilderijen van Gogh’s favoriete geel was veranderd in bruine en groene tinten.