Michelangelo Buonarroti, de ster van de Renaissance, had een echt probleem met Paus Julius II.
De Rovere paus bekleedde het ambt van een Italiaanse territoriale vorst en liet Michelangelo in 1505 uit Florence naar Rome ontbieden om de buitengewone, bijzonder grote en vrijstaande graftombe van Julius te bouwen, die toen bestemd was voor een centrale plaats in de Sint-Pietersbasiliek. Michelangelo gehoorzaamde met tegenzin, omdat hij in Florence daarvoor belangrijke projecten in de wacht moest zetten. Maar omdat hij toen al een jonge beroemdheid was, kon hij zich verheugen op een betaling van 10.000 dukaten, een tamelijk groot bedrag. En aangezien Julius toen al meer dan 60 jaar oud was, leek het zinvol de bestelling snel te verwerken.
Eerst moest en wilde Michelangelo toezicht houden op het uitgraven van de marmeren blokken in de groeven van Carrara. Deze arriveerden in zijn werkplaats in het voorjaar van 1506.
De eerste plannen werden gemaakt; een heel leger van standbeelden zou het monument bevolken. Michelangelo begon te werken.
Ongeveer 20 maanden later kwam echter de uiterst kostbare nieuwbouw van de Sint-Pietersbasiliek tussenbeide. Julius keerde Michelangelo de rug toe – vanaf dan werden geen betalingen meer gedaan. Vanaf dat moment was de paus alleen nog geïnteresseerd in zijn nieuwe prestigeobject, namelijk Rome voor eens en voor altijd tot hoofdstad van het christendom te maken. Hiervoor heeft Julius uiteindelijk zelfs de aflaat gebruikt. Michelangelo keerde boos en teleurgesteld naar Florence terug.
De bouwwerkzaamheden aan de Sint Pieter deden zelfs de nabijgelegen Sixtijnse Kapel schudden, en scheuren in het plafond dwongen tot renovatie.
In 1508 werd Michelangelo door Julius naar Rome teruggeroepen. Na zijn eerste vertrek had de kunstenaar eigenlijk gezworen nooit meer terug te keren. Hij liet zich echter overhalen, want nu zouden de werkzaamheden aan de graftombe eindelijk worden voortgezet. Hij was echter nog maar net ter plaatse of de beschildering van het plafond van de gerenoveerde Sixtijnse leek Julius plotseling belangrijker, en hij bood Michelangelo aanvankelijk deze opdracht aan.
Het werk aan wat waarschijnlijk het grootste kunstwerk van de Renaissance was, alleen al in termen van oppervlakte, zou tot 1512 duren. Michelangelo stopte al zijn artistieke en filosofische gedachten in dit mammoetproject.
In februari 1513 stierf Julius – 8 jaar lang hadden twee koppige mensen met elkaar gebotst, zich aan elkaar gemeten en koppig vastgehouden aan de planningssoevereiniteit. Dus dat is nu voorbij.
Vanaf dat moment moest Michelangelo met de familie van de dode onderhandelen over verdere werkzaamheden aan de graftombe. Ook dat zou nog vele jaren duren. In 1545 – Michelangelo had intussen zelfs het Laatste Oordeel in de Sixtijnse kerk gemaakt – was de graftombe eindelijk klaar en kon zij worden opgericht in de vorm die wij thans kennen in San Pietro in Vincoli. Alleen de wereldberoemde Mozes is ongetwijfeld door de meester zelf vervaardigd, de overige figuren zijn duidelijk atelierwerken.
En – de tombe is een cenotaaf. Want Julius rust, moeilijk te vinden, in de Sint-Pietersbasiliek – onder de soberste van alle marmeren platen.
Verhalen die de geschiedenis schrijft.
(A.W.)